Luka cyrkularności w Polsce wynosi 90 proc.

Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), inaczej gospodarka cyrkularna, to model gospodarczy, który dąży do minimalizacji odpadów i maksymalnego wykorzystania zasobów. Na razie polska gospodarka osiągnęła cyrkularność w nieco ponad 10 proc., więc mamy dużo do nadrobienia. Tym bardziej że pojawiają się kolejne unijne regulacje, które wymuszą na nas przyspieszenie procesu dochodzenia do GOZ. Jedną z nich jest rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), które zacznie obowiązywać od sierpnia 2026 roku.

– Do osiągnięcia gospodarki obiegu zamkniętego w skali makro jesteśmy i daleko, i blisko. Daleko, ponieważ tzw. luka cyrkularności wynosi aż 90 proc., co pokazuje, jak wiele mamy jeszcze do zrobienia. Z drugiej strony jesteśmy dopiero na początku drogi i jest to bardzo ważny moment, ponieważ projektujemy gospodarkę na przyszłość – mówi agencji informacyjnej Newseria Anita Sowińska, wiceministra klimatu i środowiska. – Decydujemy również m.in. o takich rozwiązaniach jak rozszerzona odpowiedzialność producencka czy wspólnie z Unią Europejską pracujemy nad rozwiązaniami, np. rozporządzeniem PPWR, które będzie miało kluczowe znaczenie dla gospodarki obiegu zamkniętego.

W lutym 2025 roku weszło w życie rozporządzenie PPWR, które ma zacząć obowiązywać od sierpnia 2026 roku i jest elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Nowe przepisy wchodzą w życie bezpośrednio i nie wymagają implementacji do krajowego prawa w formie ustaw. Rozporządzenie ustanawia nowe cele dotyczące zmniejszania ilości odpadów opakowaniowych przypadających na jednego mieszkańca UE. Do 2030 roku ilość ta ma się zmniejszyć o 5 proc. w stosunku do 2018 roku, a do 2040 roku – o 15 proc. Co więcej, do końca tego roku co najmniej 65 proc. odpadów opakowaniowych ma być poddanych recyklingowi, a za pięć lat – co najmniej 70 proc. Przy czym wszystkie opakowania mają się wówczas nadawać do recyklingu w sposób ekonomicznie opłacalny. Między innymi od 2030 roku zostanie wprowadzony zakaz sprzedaży kosmetyków w jednorazowych porcjach, dostępnych m.in. w hotelach, podobnie będzie z keczupem, musztardą, masłem, dżemem czy śmietanką do kawy – nie będą mogły być serwowane w jednorazowych plastikowych opakowaniach. Zakazane w Europie będą plastikowe opakowania na owoce i warzywa dla ilości mniejszych niż 1,5 kg. UE ma postawić na promowanie opakowań wielokrotnego użytku.

W styczniu 2025 roku minęły dwa lata, odkąd powinna zacząć działać rozszerzona odpowiedzialność producenta. Na razie jednak brakuje regulacji, których celem jest ograniczenie ilości zanieczyszczających środowisko odpadów z tworzyw sztucznych. Za niewdrożenie dyrektyw Unii grożą Polsce kary od 30 do 60 tys. euro dziennie.

– Rozszerzona odpowiedzialność producencka to jest rozwiązanie, które co do zasady polega na tym, że to zanieczyszczający ma płacić za swoje odpady, czyli to producent albo szerzej – wytwórca odpadów ponosi odpowiedzialność finansową za gospodarkę odpadami – informuje Anita Sowińska. – Uważam, że jest to bardzo sprawiedliwe rozwiązanie, ponieważ w tej chwili koszt gospodarowania odpadami ciąży przede wszystkim na samorządach, a także na mieszkańcach, którzy ponoszą te koszty w gospodarce za wywóz odpadów.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad odpowiednią ustawą wprowadzającą ROP. W połowie kwietnia do KPRM trafiła ocena skutków tej regulacji. Ustawa ma zostać uchwalona jeszcze w tym roku i od przyszłego etapami wchodzić w życie. Aby gospodarka obiegu zamkniętego mogła jednak skutecznie działać, potrzebne jest także współdziałanie konsumenta, który musi być świadomy, jak postępować z odpadami.

– Instytucje publiczne mają duży wpływ na to, jak możemy kształtować zrównoważoną konsumpcję, i to jest na pewno edukacja. Tutaj Ministerstwo Klimatu i Środowiska od wielu lat podejmuje wysiłki edukacyjne, nie tylko w szkołach, ale również na przykład w mediach i social mediach – wskazuje wiceministra klimatu i środowiska. – To są również rozwiązania finansowe, chociażby system kaucyjny jest dobrym przykładem rozszerzonej odpowiedzialności producenckiej, gdzie konsument, który wie, że przykładowo butelka PET ma wartość, będzie oddawał ją do recyklingu, na przykład do automatu albo innego punktu zbiórki. Myślę, że instrumenty finansowe są bardzo istotne w ekologii, ponieważ ekologia jest ściśle powiązana z ekonomią.

System kaucyjny zacznie obowiązywać w Polsce 1 października br. Prace nad nim trwały kilka lat. Celem systemu jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Docelowo obejmie butelki plastikowe do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki do 1 l. Obowiązkowo do systemu kaucyjnego będą przystępować duże sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw., które będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Mniejsze sklepy będą mogły przystąpić do systemu odbioru opakowań na zasadzie dobrowolności (ale będą pobierać kaucję).

Źródło: Newseria

E.ON uruchamia swoją pierwszą biogazownię w Polsce – 8 GWh zielonej energii rocznie

Grupa E.ON zakończyła budowę swojej pierwszej biogazowni rolniczej w Polsce. Obiekt powstał w Nowych Borzach we współpracy z firmą Biowatt. Instalacja wytworzy około 8 GWh zielonej energii elektrycznej rocznie. W procesie kogeneracji powstaje również ciepło, które może zostać wykorzystane na potrzeby lokalnych odbiorców. Inwestycja stanowi ważny element strategii E.ON, której celem jest dekarbonizacja i rozwój odnawialnych źródeł energii.

E.ON zakończyła budowę swojej pierwszej biogazowni rolniczej w Polsce Fot. PAP MediaRoom

Jak działa nowa biogazownia E.ON?

Biogazownia w Nowych Borzach o mocy zainstalowanej 1 MWe w wysokosprawnej kogeneracji została zaprojektowana do pracy w trybie ciągłym. Oznacza to funkcjonowanie około 8200 godzin w roku przez co najmniej 15 lat i roczną produkcję energii na poziomie około 8 GWh. To zapotrzebowanie energetyczne porównywalne do małego zakładu przemysłowego.

Obiekt powstał zgodnie z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego. Instalacja wykorzystuje pozostałości organiczne i biomasę rolniczą, które są poddawane fermentacji beztlenowej. W tym procesie powstaje biogaz, z którego wytwarzana jest energia elektryczna i ciepło, oraz materiał pofermentacyjny – wysokiej jakości nawóz organiczny, bogaty w składniki odżywcze dla roślin. Pozwala on poprawić nawodnienie gleby i wzbogaca ją w związki organiczne. Będzie wykorzystywany przez lokalnych rolników, co dodatkowo ograniczy ślad węglowy związany z jego transportem.

Instalacja, taka jak ta zlokalizowana nieopodal Pułtuska, pozwala nie tylko na produkcję energii odnawialnej w sposób przyjazny dla środowiska, ale także na efektywne zagospodarowanie odpadów i domknięcie lokalnego obiegu surowcowego. Wszystkie procesy zachodzą w hermetycznych zbiornikach, co skutecznie eliminuje emisję uciążliwych zapachów.

„Biogazownie, w przeciwieństwie do instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych, mogą stabilnie produkować energię przez cały rok, niezależnie od warunków pogodowych. Dzięki temu świetnie sprawdzają się jako wsparcie dla krajowego systemu energetycznego” – podkreśla Andrzej Modzelewski, prezes E.ON Polska. „Umożliwiają też zagospodarowanie odpadów organicznych i ograniczenie emisji metanu, który jest szczególnie szkodliwy dla atmosfery. Dodatkowo wspierają rozwój obszarów wiejskich: sprzyjają tworzeniu miejsc pracy i zwiększają lokalną niezależność energetyczną” – dodaje.

Prezes E.ON zaznacza również, że właśnie te cechy czynią biogazownie jednymi z najbardziej wartościowych źródeł zielonej energii.

Plan działania biogazowni

Po uruchomieniu kompleksu kluczowe staje się jego sprawne i efektywne prowadzenie. Przez najbliższe dwa lata za zarządzanie obiektem w Nowych Borzach odpowiadać będzie firma Biowatt, mająca wieloletnie doświadczenie w eksploatacji instalacji biogazowych.

Uruchomienie biogazowni nie jest końcem procesu inwestycyjnego – to początek nowego etapu, który wymaga specjalistycznej wiedzy i codziennego nadzoru. Kluczowe znaczenie mają m.in. odpowiedni dobór i logistyka dotycząca substratów, optymalizacja procesu fermentacji oraz zapewnienie ciągłej efektywności instalacji. To obszary wymagające zaawansowanej wiedzy technicznej i systematycznego monitorowania.

„Zarządzanie biogazownią to nie tylko proces operacyjny, ale także kompleksowa strategia. Obejmuje kluczowe obszary, takie jak m.in. zarządzanie surowcami, kontrola jakości, kwestie prawne, środowiskowe i finansowe, a także zarządzanie personelem” – wskazuje Paweł Ceglarek, dyrektor realizacji w Biowatt S.A. „Naszym celem jest skuteczne koordynowanie tych działań, aby zapewnić maksymalną efektywność produkcji biogazu i pełną zgodność z normami środowiskowymi” – podsumowuje.

Niewykorzystany potencjał biogazu w Polsce

Polska dysponuje piątym co do wielkości potencjałem biomasy do produkcji biogazu wśród państw członkowskich Unii Europejskiej. Dotyczy to głównie tzw. biomasy zielonej – świeżych, niewysuszonych pozostałości organicznych, które można poddać fermentacji. Z takich substratów powstaje stabilny i bezemisyjny nośnik energii, stosowany m.in. do produkcji prądu, ciepła lub biometanu.

W systemach ciepłowniczych biogaz może zasilać jednostki kogeneracyjne i wspierać lokalne dostawy energii cieplnej. Natomiast biomasa, jako paliwo mogące osiągnąć wysoką temperaturę, stanowi istotne uzupełnienie dla niskotemperaturowych źródeł odnawialnych i pozwala utrzymać wymagane parametry w sieciach ciepłowniczych. Jej rola jest szczególnie istotna w mniejszych systemach, które ze względów technicznych lub ekonomicznych nie mogą opierać się wyłącznie na klasycznych źródłach OZE.

„W Polsce wciąż wykorzystujemy tylko część potencjału biogazu. Dlatego jako E.ON Polska chcemy aktywnie rozwijać ten segment. Czerpiemy z doświadczenia Grupy E.ON, która realizuje zaawansowane projekty biogazowe m.in. w Niemczech i Danii. Inwestujemy w biogazownie, zwiększamy udział stabilnych źródeł OZE w miksie energetycznym, wspieramy transformację ciepłownictwa i ograniczamy zależność od paliw kopalnych. To realny wkład w zrównoważoną przyszłość, zgodny z wartościami i strategią E.ON” – podsumowuje Jörn-Erik Mantz, członek zarządu E.ON Polska oraz prezes E.ON Energy Infrastructure Solutions Polska.

Źródło: PAP MediaRoom

Odpad jako zasób. Nowe podejście firm do cyklu życia produktów

Współczesna gospodarka coraz częściej musi odpowiadać na wyzwania związane z ograniczonymi zasobami naturalnymi, zmianami klimatu i nadmiarem odpadów. Dlatego szczególnego znaczenia nabiera gospodarka cyrkularna – model oparty na idei domykania obiegu materiałów, w którym odpady nie są końcem cyklu życia produktu, lecz początkiem nowego.

Fot. PAP MediaRoom

Coraz wyraźniej są widoczne ograniczenia modelu „weź-zużyj-wyrzuć” (ang. take-make-dispose). Surowce, które jeszcze kilkanaście lat temu były powszechnie dostępne, dziś wymagają racjonalniejszego gospodarowania. Odpady, które wcześniej stanowiły koszt i problem logistyczny, stają się źródłem wartości – o ile uda się je skutecznie odzyskać i przetworzyć.

Firmy działające w różnych sektorach – od produkcji, przez handel, po usługi – coraz częściej poszukują rozwiązań, które pozwolą im zmniejszyć wpływ na środowisko, jednocześnie odpowiadając na rosnące oczekiwania klientów, regulatorów i inwestorów. Wdrażanie zasad cyrkularności to już nie tylko element CSR, ale realna część strategii biznesowej.

Nasuwa się pytanie, jak ponownie przetworzyć materiały pochodzące z codziennego użytkowania, zwłaszcza w miejscach publicznych i zakładach pracy. Szczególną trudność stanowią odpady jednorazowego użytku, jak np. ręczniki papierowe, które z racji swojej funkcji szybko trafiają do kosza i zazwyczaj nie są segregowane. Jest to ogromny, wciąż niewykorzystany potencjał w obszarze cyrkularnego zarządzania zasobami.

Innowacyjny system zamkniętego obiegu dla ręczników papierowych

Czy jest zatem system umożliwiający recykling zużytych ręczników papierowych? Tak. Usługa została opracowana przez firmę Essity, właściciela marki Tork, i pozwala obiektom na domknięcie obiegu ręczników papierowych, które dotąd uznawane były za bezzwrotne odpady higieniczne.

Model działania Tork PaperCircle opiera się na prostych krokach: zużyte ręczniki papierowe są wyrzucane do specjalnie oznaczonych pojemników, opróżnianych następnie przez personel sprzątający. Odpady trafiają do lokalnej fabryki, gdzie są przetwarzane na nowe produkty papierowe. Całość tworzy zamknięty cykl, w którym papier nie kończy swojej roli po pierwszym użyciu.

Zaletą rozwiązania jest jego praktyczność i niewielka ingerencja w istniejące procesy operacyjne. Użytkownicy nie muszą zmieniać swoich nawyków, a obiekt nie wymaga gruntownej przebudowy infrastruktury – wystarczą nowe pojemniki, oznaczenia i logistyka odbioru.

Wpływ środowiskowy i międzynarodowe uznanie

Dzięki zastosowaniu Tork PaperCircle możliwe jest zmniejszenie środowiskowego śladu węglowego nawet o 40% w porównaniu z tradycyjnym sposobem utylizacji ręczników papierowych. To znaczący wynik, szczególnie w skali działania dużych organizacji, gdzie ilości zużywanego papieru sięgają setek kilogramów miesięcznie.

Inicjatywa została również dostrzeżona na forum branżowym, zdobywając nagrodę w kategorii Commercial Initiatives podczas Sustainability Awards 2025, przyznawaną za innowacyjne produkty, odpowiedzialny marketing oraz angażowanie konsumentów w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Nagrody wręczono podczas 16. edycji Retail Summit, który odbył się w kwietniu 2025 roku w Warszawie.

Usługa recyklingu zużytych ręczników papierowych to kolejny sposób na wdrożenie gospodarki cyrkularnej oraz źródło inspiracji dla innych sektorów, które poszukują rozwiązań szytych na miarę współczesnych wyzwań.

Źródło: PAP MediaRoom